Khoán ước xã Trà Phương, tổng Trà Phương, phủ Kiến Thụy, Tỉnh Kiến An

Được sự chỉ dẫn của bố, tôi đã đến Thư viện Hán Nôm để tìm bản khoán ước của xã Trà Phương, tổng Trà Phương, phủ Kiến Thụy, Kiến An tỉnh. Sau nửa tháng, tôi đã nhận được bản dịch của các cán bộ Viện (bản dịch do cán bộ thư viện Hán Nôm là chị Mai Hương thực hiện, TS. Mai Ngọc Hồng hiệu đính). Cầm bản dịch trên tay, tôi cảm thấy nhẹ lòng, vì công việc của bố giao bao lâu  nay cũng hoàn thành một phần. Nay tôi đưa lên blog để lưu trữ và để mọi người quan tâm có thể đọc.

Công việc tìm kiếm tư liệu của dòng họ, của làng quê vẫn còn tiếp tục. Hi vọng trong tương lai tôi sẽ còn tiếp tục tìm thêm được những tư liệu về quê hương mình - làng Trà Phương (Trà Hương), xa Thụy Hương, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng.

Phiên âm:

KIẾN AN TỈNH KIẾN THỤY PHỦ TRÀ PHƯƠNG

TỔNG TRÀ PHƯƠNG XÃ KHOÁN ƯỚC

[1]

Kinh Môn phủ Nghi Dương huyện Trà Phương tổng Trà Phương xã tiên thứ chỉ lí hương dịch đồng xã đẳng vi lập giao từ. Sự duyên bản xã tiền mông Thánh Mẫu hậu di lỗi tiểu khê xứ các đoạn điền tứ thập mẫu nhị cao thập xích tam thốn bát phân, thượng tự Tiên Cấm[1] (thuộc An Lão huyện), hạ chí Kì Sơn, Cống Khẩu tịnh trung đoạn điền tăng xứ lục thập nhất mẫu, tự Lỗi Bản xã nhận giá các xứ điền hứa cố trừ cúng thuế ngoại tồn dư dĩ cúng Thánh Mẫu kị lạp. Tư bản xã hội hợp đoan giao dĩ truyền vĩnh viễn, đính dĩ đệ niên hứa cố dĩ mỗi mẫu nhất tham quán lục mạch vi định, nhưng giao Lí trưởng chiếu đông hạ nhị vụ hành thu khấu thủ thuế tiền tồn can giao do Tiên chỉ nhận thủ dĩ cúng kị lạp (lục nguyệt thập ngũ nhật kị, thập nhị nguyệt thập ngũ nhật lạp) giá đoan [2] từ nhất bản đốc thành cụ thủ các tộc mục kí kết chuyên giao Tiên chỉ chấp thủ đệ truyền dĩ thùy vĩnh cửum thứ vô phụ ngã, Thánh Mẫu hậu vô cùng chi đức dã. Tư giao từ.

Minh Mệnh lục niên nhị nguyệt sơ lục nhật lập giao từ

Trùm tổng hậu thần Nguyễn Công Trình kí

Trùm tổng Hậu thần Ngô Vũ Thự kí

Tri tổng Hậu thần Ngô Đình Trạc kí

Tri tổng Hậu thần Vũ Đức Siêu kí

[3]

Kiến Thụy phủ, Nghi Dương huyện, Trà Hương tổng Trà Hương xã, Trùm lão, Lí dịch đồng xã thượng hạ đẳng, duyên vi đình vũ đồi tệ, dân lực cùng bức nan ư thu bổ. Vi thử bản xã đồng dữ Cai tổng hành độ các xứ điền linh dư bạ nội chiếu thu thuế tiền, tồn khiếm như hà bản xã sở thị Cai tổng Ngô Duy Nhất ứng xuất tài lực thám mãi bản điều, sùng tu đình vũ, đãi hậu bản ngõa hoàn thành, bản xã biểu trứ “đại hưng công” tam tự đề danh vu hậu, hựu xã nội sở hữu Tiểu khê xứ, thượng An Lão xã Tiên Cầm xã, hạ chí Kì Sơn, Cống Khẩu, đông cận Kì Sơn, Cao Bộ, Ngọc Liễn, Thạch Liễn, Quế Lâm, Phương Đình đẳng xã địa phận, tây cận Tú Đôi, Du Phong, Nghi Dương, Xuân Dương đẳng xã địa phận, nam cận Đê Lộ, Cống Khẩu, bắc cận An Lão huyện Hòa Niểu, Tiên Cầm đẳng xã địa phận [4] tòng tiền thâm tuấn lưu hoang. Chí Minh Mệnh nhị thập nhất niên hiện khẩn đắc thập tam mẫu dư. Tự thử chí tư, lưỡng biên xâm chiếm dân xã, điền vô đắc canh tác biên thụ thuế lệ. Vi thử bản xã hội hợp từ đặc Cai tổng Ngô Duy Nhất xuất biện tài lực tương dân xã tiêu nhận địa giới canh tác, hoặc hà xã hà nhân nhượng sự tranh đoan tổn phí, như hà bản xã cộng thụ. Đãi hậu thành điền canh tác, dân xã biểu tiền tại y xứ tam mẫu chí bách tuế, hậu đề danh vu bảng trí tại tả biên nội đình phụng sự kì sự. Lệ kì phúc dự nhập tế văn hướng hậu xã nội, hà nội ngoan ngạnh đắc điền vong ân lí tàng bảng kí, bản xã định tróc tiền văn lục quán, khước vi ngoại nhân. Hệ đình trung hung tế tọa thứ ẩm thực xã nội, hà nhân dữ chi đồng [5] tọa bản xã diệc khước vi ngoại nhân, dĩ hậu phong tục. Tư đoan trứ hà nhân vi việt ức từ nguyện Thiên địa lưỡng nghi Thánh vương tam vị, ngự kì chiếu giám, chu diệt tam tộc dĩ chỉ ngoan phong. Tư đoan nguyện.

Tự Đức nhị niên nhị nguyệt sơ lục nhật ngũ đoan từ.

Nguyễn Công Hậu kí

Nguyễn Đức Trang kí

Nguyễn Đức Khuê kí

Vũ Công Liêu kí

[6]

Nguyễn Đức Cự kí

Ngô Xuân Hoằng kí

Vũ Phúc Giang kí

Nguyễn Đức Lãnh kí

Ngô Đình Ổn kí

Đặng Văn Bai kí

Tả ước từ Nguyễn Đức Dòng kí

[7]

Tự Đức cửu niên thất nguyệt nhị thập tứ nhật, vi hội đồng khoán đạc sự, tiền tiếp Tam Pháp ti giao nhất đơn thuộc hạt Kiến Thụy phủ Nghi Dương huyện Quế Lâm xã. Ngô Đình Dương, Trần Văn Cung đơn khống Cai xã nguyên hữu Đầu Cầu, Trung Lang, Ngô Đồng tam xứ điền cai lục thập nhất mẫu linh quân, giáp bản Trà Hương xã tiểu khê vi giới, bị y xã Cai tổng cố Ngô Duy Nhất dụng tình xâm chiếm các lí, cụ tại đơn nội. Kinh Tam Pháp ti phụng nghị giá đơn giao bản tỉnh  khoán minh thỏa biện dĩ tức hiêu minh.

Khâm phụng chỉ chuẩn tại án gián thừa Đốc bộ đường Đại nhân tựu xứ khám khán, Phái ủy Phiên ti Chánh cửu phẩm Thư lại Nguyễn Quý Khiêm, [8]vị nhập lưu Thư lại Luyện Đình Lữ hội đồng (tỉ) chức Thôi Tề tổng tiếp các xã Lí dịch tịnh nguyên bị đẳng danh tiêu chí, giới hạn, báo dẫn hội đồng khoán đạc cụ biên đăng án tịnh miêu họa đồ bản nguyên bị, cập tổng lí kí nhận phủ vệ ấn kết đệ hồi bẩm chiếu các đẳng. Nhân thừa thử (tỉ) chức dữ Nguyễn Quý Khiêm, Luyện Đình Lữ tịnh tựu Quế Lâm xã đình. Thôi Tề, Nghi Dương huyện chí Xuân Dương, Tú Đôi, Du Lễ, Phương Đường, Kì Sơn, Cao Bộ, Ngọc Liễn đẳng xã Lí dịch; tịnh tiếp cận chí An Lão huyện Hòa Niểu, Tiên Cầm nhị xã Lí dịch; cập Quế Lâm, Trà Hương nhị xã Tổng lí Hương dịch các tương Ất Sửu địa bạ tựu xứ. Nhưng cứ nguyên bị đẳng danh tiêu dẫn giới hạn sức tương địa bạ đối chiếu kì Quế Lâm xã sở khống chi. Đầu Cầu, Trung Lang, Ngô Đồng tam xứ điền, duy Ngô [9] Đồng xứ tứ cận giảo dữ địa bạ tương phù dư Đầu Cầu xứ, đông tây bắc tam cận dữ Trung Lang xứ, đông nam nhị cận quân thuộc bất phù chất chi sở tại Quế Lâm xã. Cai tổng Trần Văn Kiên, Hương dịch Ngô Đình Canh, Lí trưởng Ngô Văn Thành, Nguyên khống Ngô Đình Dương, Trần Văn Cung thủ cúng giá nhị xứ, tứ cận nhàn hữu bất phù. Hệ thị tiền thứ dĩ cố Lí trưởng mậu khai cai đẳng tự cam quyết tội. Tư khất tòng thực tiêu chí hầu khóan đẳng ngữ nhưng sức tương thằng trượng cứ nguyên khống đẳng danh cập Tổng lí Hương dịch dẫn phân khu hạ đạc. Trung Lang xứ điền hiện đắc nhị thập nhất mẫu ngũ cao tứ phân, Đầu Cầu xứ điền nhị thập thất mẫu tam cao ngũ thốn cửu phân, Ngô Đồng xứ điền thập tứ mẫu nhất cao nhất xích nhị thốn nhất phân, hợp cúng tam xứ điền lục thập nhị mẫu cửu cao thất xích nhất thốn ngũ [10] phân, giảo thắng nguyên bạ nhất mẫu nhị cao thập nhất xích thất thốn tam phân. Tái cứ Trà Hương xã bị khống đẳng danh tiêu chí tiểu khê xứ điền đề tề bàng tiếp Tổng lí các tương địa bạ đối chiếu kì Trà Hương địa bạ hiện trứ, đông cận Phương Đường xã địa phận nhi Phương Đường xã địa bạ hiện, tây cận Du Lễ xã địa phận dĩ tiểu khê vi giới, phả thuộc ta dị chất chi Phương Đường xã Lí trưởng thủ cúng tiền thứ dĩ cố Lí trưởng tu khai điền bạ mậu trứ. Nhược thị thả cai xã điền giới tây cận Trà Hương xã tiểu khê. Tư dẫn tòng thực tiêu chí đẳng ngữ lãnh sức bàng tiếp các xã án phân tiêu chí tái cứ bị khống đẳng danh dẫn đạc, khám kiến giá tiểu khê xứ loan hồi oanh vu, quảng hiệp bất tề, tả hữu khê biên, tứ đoạn kiến hữu hòa căn linh tinh, thấu bổ tồn nhất đái khê [11] tâm thâm tuấn tịnh vô hạ giá, nhưng sức phân đoạn hạ đạc.

Đệ nhất đoạn, thượng giáp An Lão huyện Tiêu Cầm xã điền giới, tả biên diên chí y huyện Hòa Niểu xã, hữu biên giáp Nghi Dương huyện Du Lễ xã điền giới trường tam bách lục thập tứ trượng, thượng hạ hoành các tam tượng toán thành tứ mẫu bát cao bát xích.

Đệ nhị đoạn, giáp Phương Đường, Trà Hương nhị xã, hữu giáp Du Lễ xã, trường thất bách thập trượng, thượng hoành tam trượng, hạ hoành thất xích ngũ thốn, toán thành ngũ mẫu cửu cao nhị thốn ngũ phân.

Đệ tam đoạn, tả biên giáp Trà Hương xã phân hữu biên giáp Tú Đôi, Du Lễ nhị xã địa phận, trường nhất bách thất thập lục trượng ngũ xích, thượng hoành thất xích ngũ thốn, hạ hoành tam trượng, toán thành ngũ mẫu lục cao ngũ xích lục thốn nhị phân.

Đệ tứ đoạn, tả biên giáp Quế Lâm xã phân hữu giáp Tú Đôi, Du Lễ nhị xã, phân trưởng phân [12] tứ bách cửu thập ngũ trượng bát xích, thượng hạ hoành các tam trượng, toán thành lục mẫu lục cao nhất xích lục thốn.

Đệ ngũ đoạn, tả biên giáp Ngọc Liễn xã phân hữu biên giáp Tú Đôi xã, phân trường ngũ thập bát trượng, thượng hoành tam trượng, hạ hoành ngũ trượng ngũ xích, toán thành nhất mẫu thập tứ xích tam thốn tam phân.

Đệ lục đoạn tả biên giáp Thạch Liễn xã, phân hữu biên giáp Tú Đôi, Xuân Dương nhị xã phân trường tứ bách thập văn, thượng hạ hoành các ngũ trượng ngũ xích, toán thành thập mẫu tam xích tam thốn tam phân.

Đệ thất đoạn tả biên giáp Kì Sơn xã phân hữu biên giáp Xuân Dương xã, phân trường nhất bách thất thập nhị trượng ngũ xích, thượng hoành ngũ trượng ngũ xích, hạ hoành thập trượng ngũ xích, toán thành lục mẫu nhất cao ngũ xích. Hợp cộng thông trường nhị thiên bát bách bát thập lục trượng bát xích, toán thành tứ thập [13] mẫu nhị cao thập xích tam thốn bát phân, giảo thắng bạ tam mẫu nhị cao tứ xích tam thốn bát phân, hướng thượng chiếu cứ nguyên bị tổng tiếp Lí dịch cúng dẫn khám biên tịnh miêu họa đồ bản cụ thủ kí nhận các xã án tống giải cập Trà Hương, Quế Lâm nhị xã tổng lí hướng tỉnh lẫm biện. Tư khóan biên.